چطور بر استفاده کودک از رسانه نظارت داشته باشیم؟

براساس آمارهای ارائه شده، یک کودک پنج ساله در حدود شش هزار برنامه تلویزیونی را دیده است. پس بنابراین هر فرزندی تا سن پنج سالگی، یک تجربه شش هزار ساعته از رسانه ملی دارد. اما در این میان والدین نقش بسیار موثری در نوع دیدن برنامه های تلویزیونی فرزند خود ایفا می کنند. والدین می توانند با یک برنامه ریزی صحیح، این تجربه را برای کودکان خود به طرز صحیحی برنامه ریزی نمایند. 
پنج سال ابتدایی سن کودکان تاثیر زیادی در تمام طول زندگی آنها دارد. به گونه ای که شخصیت اصلی فرزند در این پنج سال شکل گرفته و در این شکل گیری شخصیت، رسانه ملی نقش بسیار موثری دارد. با توجه به اینکه سرعت تغییر و تحول برنامه های تلویزیونی بسیار بوده و در هر3/5  ثانیه تصویر تغییر می کند. هر خردسالی می تواند در یک ساعت در حدود 1000 تصویر را ببیند. هر چند وقت یکبار نیز یک سری برنامه های تازه تولید می شود که جایگزین برنامه های قدیمی می گردد. اما ورود این همه حجم تصاویر می تواند، قدرت فکر و تخیل کودک را از بین ببرد.

هر گز ذهن کودکان را دست کم نگیرید

بیشترین عاملی که منجر به استفاده نادرست از دوران طلایی کودکان می شود، این است که اغلب والدین فکر می کنند کودکان قدرت تفکر بالایی نداشته و درک نمی کنند. در صورتی که این اشتباه بزرگی بوده و کودکان برخلاف سن کمی که دارند، به خوبی همه مسائل را درک می کنند. کودکان از سن یک سالگی می توانند تلویزیون تماشا کنند و با آن ارتباط  برقرار کنند. به همین خاطر باید به کودک به عنوان یک مخاطب نگاه کرد که در حین تماشای تلویزیون تمام پیام های آن را نیز درک می کند. زمانی که ارتباط کودکان را با تلویزیون متوجه شدید، باید این نکته را در نظر بگیرید که او در حال یادگیری است. 
کودکان از همان یک سالگی می توانند با تلویزیون ارتباط برقرار کنند و پیام های آن را درک کنند. پس رعایت این نکته که کودکان در معرض چه پیام هایی باید قرار بگیرند، انتخاب بسیار مهمی است. پس در زمان مشاهده یک برنامه، باید کودکان خود را نیز در نظر بگیرید. کودکان برخی از پیام های تلویزیونی را می فهمند و در مقابل قدرت تحلیل برخی از پیام ها را نیز ندارند. به همین خاطر باید به آن ها آموزش های لازم را داد. به گونه ای که بر مبنای برخی از پژوهش های انجام شده، کودکان تا سن هشت سالگی هدف تبلیغ های تلویزیونی را نمی دانند.

رعایت برخی نکات در مورد نوع ارتباط کودک و رسانه

•    بهتر است در زمان مشاهده تلویزیون با فرزند خود همراه شوید. همراهی کودکان در زمان مشاهده تلویزیون به مانند همراهی در پارک هنگام بازی کردن است. زمانی که با فرزند خود به تماشای تلویزیون مشغول می شوید، رابطه صمیمی تری مابین  شما و فرزندتان فراهم می شود. 
•    می توان با صحبت کردن در مورد نوع برنامه ای که کودکان در حال تماشای آن هستند، قوه درک آن ها را از پیام برنامه افزایش داد.
•    یک راه حل دیگر در افزایش قوه درک کودکان از تلویزیون این است که، در مورد هدف تولید کننده برنامه برای کودک توضیح دهیم.
•    برای ارتباط بهتر فرزند با تلویزیون بهتر است از او بخواهیم که قصه را بازگو کند. هر چقدر این بازگویی با جزئیات بیشتری باشد، کودک به راحتی توانسته ارتباط عمیقی با برنامه تلویزیونی ایجاد کند. 
•    سعی کنیم کودکان خود را به تماشای برنامه هایی مشغول کنیم، که برای آن ها نیز مفید باشد. 
•    تلاش کنیم که کودکان ما، بخش های متنوعی از برنامه های تلویزیونی را ببینند. از جمله این برنامه ها می توان به مستند، فیلم های آموزشی و انیمیشن اشاره کرد. 
•    تعیین برنامه مشاهده تلویزیون برای کودک نیز می تواند راهکار بسیار موثری در استفاده صحیح از تلویزیون برای او داشته باشد. فقط کافیست یک برنامه شفاف و ساده را برای کودکان خود داشته باشید.
•    در زمان خوردن غذا، تلویزیون را خاموش کنید.
•    هیچ گاه زمانی که فرزندتان در حال استفاده از ابزارهای دیجیتالی است، استفاده از آن را برای وی محروم نکنید.  
•    بهتر است اصول استفاده از تلویزیون و دیگر شبکه های مجازی را به کودکان خود آموزش دهید.

حقوق کودکان در برابر رسانه ها

اهمیت رسانه ها بر دنیای کودکان کاملا مشخص بوده و این موضوع یکی از موضوعات جذاب اجتماعی محسوب می شود. ارتباط و علاقه ای که کودکان نسبت به تلویزیون و شبکه های مجازی دارند، نشان دهنده تاثیرپذیری سریع آن ها از برنامه های تلویزیونی است. به همین خاطر تولید برنامه های مناسب سن کودکان یکی از نگرانی های والدین نسبت به سرنوشت آن ها است. 
از تاثیرات منفی رسانه بر روی کودکان، درونگرایی و خیال پردازی، افت تحصیلی، کم شدن میزان مطالعه، پرخاشگری و آسیب های فرهنگی و شخصیتی است. به همین خاطر برای از بین بردن این نگرانی ها نیاز به اجرای یک سری برنامه های جامع حمایتی است. البته در کنار تدوین چنین برنامه هایی، استفاده از یک سری قوانین حقوقی نیز لازم است. در همین راستا در زمینه حقوق بین الملل گام هایی12 گانه برداشته شده است. بدین گونه که علاوه بر دو اعلامیه بسیار مهم از جمله اعلامیه حقوق بشر و حقوق مدنی و سیاسی، اعلامیه حقوق کودک و کنواکسیون حقوق کودک نیز در زمینه رعایت حقوق کودک در رسانه توجه خاصی کرده است. اما با همه این تفاسیر، خلل زیادی در حقوق کودک در مقابل رسانه ها وجود دارد. 

روش های حفظ فرزندان در شبکه های اجتماعی 

برای ایجاد ارتباط بهتر فرزندان خود با محیط های آنلاین، بهتر است که برای آنها حریم خصوصی را توضیح دهید. به کودکان خود آموزش دهید که به اشتراک گذاری یک سری اطلاعات از جمله سن، مدرسه و مکان زندگی و اسم آن ها ممنوع است. همان طور که استفاده از اینترنت و شبکه های اجتماعی در رشد کودکان تاثیرگذار است، اما با یک سری خطرات نیز همراه است. بر مبنای آمار، در حدود 12 درصد از نوجوانان در فضای آنلاین تماس تصویری جنسی داشته اند. پس وظیفه والدین این است که برای حفظ فرزندان خود یک سری نکات را رعایت کنند. 
•    سعی کنید زمانی که فرزندان شما به سن قانونی استفاده از اینترنت می رسند، برای آن ها یک سری قانون تدوین کنید. در برخی از خانواده ها زمانی که کودک از قانون های خانواده سرپیچی کند، تا مدتی دسترسی به فضای آنلاین را نخواهد داشت.
•    استفاده از رمز عبور کودکان: تمامی رمزهای گوشی و ایمیل یا شبکه های اجتماعی را داشته باشید تا در صورت نیاز بتوانید به بررسی کودکان خود بپردازید. 
•    استفاده از اینترنت در شب را برای فرزندان خود ممنوع کنید. بدین گونه که برای کودکان خود قانون بگذارید که درهنگام شب، استفاده از موبایل و لپ تاپ برای آنها ممنوع است. 
•    زمانی که به کودکان خود از خطرات و آسیب های محیط آنلاین می گویید، در عین حال آن ها را از این محیط بترسانید. به فرزندان خود آموزش دهید، در صورت درخواست هر گونه ناشناس، شما را در جریان بگذراند. هر چقدر ارتباط خود را با کودکان قوی تر کنید، فرزندان راحت تر به شما اطمینان می کنند.

سخن پایانی

به هر حال رسانه و محیط های اجتماعی تاثیر بسزایی بر مخاطبان خود دارند. اما در این میان کودکان بیشتر در معرض تاثیرات منفی رسانه و شبکه های اجتماعی هستند. پس بهتر است با مدیریت صحیح در این حوزه ، آثار منفی استفاده از این تکنولوژی ها را برای کودکان خود کاهش دهید.